Σούνιο: Αφιερωμένο στον θεό Ποσειδώνα

Το Σούνιο αναφέρει ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» ως ιερό μέρος. Σύμφωνα με την αφήγησή του, εκεί σταμάτησε ο βασιλιάς της Σπάρτης Μενέλαος, γυρνώντας από την Τροία, και έθαψε στα χώματά του τον Φρόντι, τον πηδαλιούχο του πλοίου του. Από τη βραχώδη ακτή του ρίχτηκε στη θάλασσα ο μυθικός βασιλιάς των Αθηνών, Αιγέας, και της έδωσε έτσι το όνομά του: Αιγαίο πέλαγος. Ο λόγος; Βλέποντας το πλοίο του γιου του, Θησέα, που γύριζε από την Κρήτη, να έχει μαύρο πανί, θεώρησε λανθασμένα ότι τον είχε σκοτώσει ο Μινώταυρος.

Ο δωρικός ναός χτίστηκε στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. πάνω στα ερείπια ναού που χτιζόταν όταν οι Πέρσες εισέβαλαν στην πόλη-κράτος των Αθηνών και τον κατέστρεψαν, όπως και άλλους ναούς. Βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του ακρωτηρίου, στο κέντρο του Ιερού, που ορίζεται από χτιστό περίβολο στη μεριά της στεριάς. Στη ζωφόρο του ναού απεικονίζονταν σκηνές από την Κενταυρομαχία και τη Γιγαντομαχία για να προβάλουν τη νίκη των Αθηναίων κατά των Περσών. Μερικές από τις ανάγλυφες πλάκες της εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λαυρίου.

Το ακρωτήριο ήταν στρατηγικό μέρος στην παραμεθόριο των Αθηνών. Από εκεί έλεγχαν τα πλοία που έπλεαν προς το κεντρικό λιμάνι του Πειραιά, καθώς και τα αργυροφόρα μεταλλεία στην ενδοχώρα της Λαυρεωτικής. Τείχος το προστάτευε από την πλευρά της στεριάς, ενώ στην είσοδο του βόρειου λιμένος σώζεται ο στρατιωτικός ναύσταθμος, από τον οποίο εξορμούσαν ετοιμοπόλεμες τριήρεις σε περίπτωση κινδύνου.

Στον απέναντι λόφο, διατηρούνται τα θεμέλια του ναού της θεάς Αθηνάς. Εξαιτίας της ιδιότυπης μορφής του, τον περιέγραψε αιώνες μετά την οικοδόμησή του ο Ρωμαίος αρχιτέκτονας Βιτρούβιος (1ος αιώνας π.Χ.).

Η ομορφιά του τοπίου προβάλλει εκθαμβωτική την ώρα του ηλιοβασιλέματος, που το απολαμβάνουν στους αιώνες όλοι οι επισκέπτες, όπως ο ρομαντικός ποιητής λόρδος Βύρωνας.