Κνωσός: Στο παλάτι του βασιλιά Μίνωα

Ίσως ήταν γραφτό, λοιπόν, που την Κνωσό ανακάλυψε ένας άλλος Μίνωας: ο έμπορος και αρχαιοδίφης Μίνωας Καλοκαιρινός, ο οποίος πραγματοποίησε τις πρώτες ανασκαφές το 1878 στον λόφο της Κεφάλας. Συστηματικές ανασκαφές, ωστόσο, έγιναν από τον Βρετανό αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς, από το 1900 έως το 1931, φέρνοντας στο φως το ανάκτορο και μεγάλο τμήμα της πόλης.

Αδιαφιλονίκητο επίκεντρο του μεγάλου αιγαιακού-μινωικού πολιτισμού, η Κνωσός κατοικούνταν από τη νεολιθική εποχή μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια. Όμως η περίοδος ακμής της ανάγεται στη μινωική εποχή (2000-1350 π.Χ.), με το πρώτο ανάκτορο να χτίζεται γύρω στο 2000-1900 π.Χ. Μετά την καταστροφή του από σεισμό, το 1700 π.Χ., οι πολυμήχανοι Μινωίτες θα ανυψώσουν στη θέση του ένα ακόμα μεγαλοπρεπέστερο ανάκτορο, το μεγαλύτερο της Κρήτης.

Καλύπτοντας έκταση 22.000 τ.μ., ανάμεσα σε ελιές, αμπέλια και κυπαρίσσια, το πολυώροφο ανάκτορο μοιάζει με ολάκερη πολιτεία. Με πολυδαίδαλη αρχιτεκτονική δομή που φέρνει στο νου τον μυθικό Λαβύρινθο, εκτείνεται σε τέσσερις πτέρυγες που πλαισιώνουν την ευρύχωρη κεντρική αυλή και οι οποίες περιλαμβάνουν πολυάριθμα δωμάτια: από την αίθουσα του θρόνου με τον αλαβάστρινο θρόνο και τα βασιλικά διαμερίσματα, διακοσμημένα με υπέροχες τοιχογραφίες που ζωντανεύουν βλοσυρούς γρύπες και παιχνιδιάρικα δελφίνια, αίθουσες τελετών και συμποσίων, ιερά και υπαίθριες αυλές, αποθήκες και θησαυροφυλάκια, εργαστήρια και δεξαμενές καθαρμών, μέχρι ένα λιθόκτιστο θέατρο.

Ο Έβανς πραγματοποίησε εκτεταμένες εργασίες αναστήλωσης, τόσο σε αρχιτεκτονικά όσο και σε διακοσμητικά στοιχεία. Οι επεμβάσεις του θεωρήθηκαν αμφιλεγόμενες από πολλούς, το πιθανότερο όμως είναι ότι χωρίς αυτές δεν θα είχαμε σήμερα όλοι στο μυαλό μας τους κατακόκκινους κίονες ως σήμα κατατεθέν της μινωικής Κνωσού. Αναπόσπαστο κομμάτι του μνημείου και της ιστορίας του, συμβάλλουν στην ακαταμάχητη γοητεία που ασκεί διαχρονικά η Κνωσός στον επισκέπτη, βοηθώντας τον να αναπλάσει με τη φαντασία του τη ζωή στα πολυτελή μινωικά παλάτια στα χρόνια της μεγάλης τους δόξας.

Το ανάκτορο της Κνωσού ήταν ένα διοικητικό, οικονομικό και θρησκευτικό κέντρο, και σχεδιάστηκε για να εξυπηρετεί τις ποικίλες ανάγκες και λειτουργίες μιας ιεραρχημένης κοινωνίας. Λόγω της εξέχουσας σημασίας του, πρόσφατα εγγράφηκε στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco, μαζί με άλλα πέντε μινωικά ανάκτορα.