Ακρόπολη: Το λίκνο του δυτικού πολιτισμού

Απόκρημνος και δυσπρόσιτος από κάθε πλευρά, εκτός από τη δυτική, ο λόφος κατοικήθηκε ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ., όχι μόνο λόγω της φυσικής του οχύρωσης, αλλά και του νερού που ανάβλυζε στις πλαγιές του. Κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο, ο οικισμός μεγάλωσε και η Ακρόπολη έγινε κέντρο εξουσίας, ενώ τον 8ο αιώνα π.Χ. απέκτησε αποκλειστικά ιερό χαρακτήρα, με την καθιέρωση της λατρείας της Αθηνάς Πολιάδος.

Στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., ο τύραννος Πεισίστρατος, που ανελίχθηκε τρεις φορές στην εξουσία με πλήθος τεχνασμάτων, έχτισε ένα ναό-πρόδρομο του Παρθενώνα, τον Εκατόμπεδο. Μετά τη νίκη τους εναντίον των Περσών στο Μαραθώνα, το 490 π.Χ., οι Αθηναίοι έχτισαν έναν πολύ μεγαλύτερο ναό, γνωστό ως Προ-Παρθενώνα. Οι προσπάθειές τους αποδείχθηκαν μάταιες, αφού το 480 π.Χ. οι Πέρσες εισέβαλαν στην Αττική, λεηλάτησαν την Ακρόπολη και πυρπόλησαν τα μνημεία.

Από τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. και μετά, άλλαξαν όλα. Ο Περικλής, ένας χαρισματικός ηγέτης με προοδευτικές απόψεις, εφάρμοσε ένα μεγαλεπήβολο οικοδομικό πρόγραμμα που διήρκεσε όλο το δεύτερο μισό του αιώνα και μας χάρισε όλα τα μνημεία που γνωρίζουμε σήμερα: τον Παρθενώνα, τα Προπύλαια, το Ερέχθειο και το ναό της Αθηνάς Νίκης. Ο Περικλής δεν ήθελε μόνο να προστατεύσει και να δοξάσει την πόλη, αλλά και να προσφέρει θέσεις εργασίας, κυρίως στους πολίτες της Αθήνας. Για την εκτέλεση του οράματός του, εργάστηκαν αμέτρητοι άνθρωποι, Αθηναίοι και ξένοι, ελεύθεροι και δούλοι, με ημερομίσθιο μία δραχμή.

Ο Παρθενώνας, η απόλυτη αρχιτεκτονική έκφραση του αρχαιοελληνικού πνεύματος, σχεδιάστηκε από τον Ικτίνο σε συνεργασία με τον Καλλικράτη, ενώ ο Φειδίας, γλύπτης και στενός φίλος του Περικλή, ήταν υπεύθυνος για τον γλυπτό διάκοσμο. Οι εμπνευσμένες αναλογίες, τα καινοτόμα αρχιτεκτονικά στοιχεία και τα περίτεχνα ανάγλυφα συνδυάστηκαν αρμονικά σε ένα και μοναδικό μνημείο που ενσωμάτωνε την ιστορία ενός ολόκληρου έθνους, από το Δωδεκάθεο μέχρι τη Δημοκρατία. Στο εσωτερικό του ναού φυλασσόταν το γιγάντιο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, που χάθηκε στα βάθη της ιστορίας, όπως και η αρχαία λατρεία.

Η διάσημη πρόσταση των Κορών, που έγιναν αργότερα γνωστές ως Καρυάτιδες, αποτελεί μέρος του Ερεχθείου, όπου κατέληγαν τα Παναθήναια, μια λαμπρή γιορτή που ανταγωνιζόταν σε δημοτικότητα τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μία από τις Κόρες, μαζί με τον μισό σωζόμενο γλυπτικό διάκοσμο του Παρθενώνα, λεηλατήθηκαν από τον λόρδο Έλγιν και κατέληξαν στο βυθό της θάλασσας, πριν φτάσουν στον τελικό προορισμό τους: το Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου.

Στις μέρες μας, τα μνημεία του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης συμβολίζουν περισσότερο τους ανθρώπους που τα έχτισαν, παρά τους θεούς στους οποίους αφιερώθηκαν. Πάνω απ’ όλα, όμως, θυμίζουν στον υπόλοιπο κόσμο ότι η Ελλάδα ήταν, είναι και θα είναι το λίκνο της δημοκρατίας.