Ραμνούς: Ανάμεσα στη Νέμεση και τη Θέμιδα

Εκεί υπήρχε το φημισμένο Ιερό της Νεμέσης, της θεάς που τιμωρούσε την αλαζονεία. Μαζί της λατρευόταν και η θεά της δικαιοσύνης, η Θέμιδα. Το Ιερό απέκτησε μεγάλη φήμη μετά τα Περσικά, διότι είχε υποκινήσει τον αθηναϊκό στρατό να πολεμήσει εναντίον των Περσών στον Μαραθώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, οι Πέρσες είχαν μεταφέρει όγκο μαρμάρου στον Ραμνούντα για να κατασκευάσουν το τρόπαιο της νίκης τους κατά των Ελλήνων. Μετά την ήττα τους, από το μάρμαρο αυτό φιλοτεχνήθηκε το άγαλμα της Νεμέσης, τιμωρού της υπεροψίας.

Το άγαλμα δεν σώθηκε, σε αντίθεση με εκείνο της Θέμιδας, το οποίο φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Και τα δύο, πάντως, ήταν έργα του φημισμένου γλύπτη Αγοράκριτου, μαθητή του Φειδία. Στην ανάγλυφη βάση του εικονίζεται ο μύθος που συνέδεε τη Νέμεση με τον Ραμνούντα, δηλαδή η παρουσίαση της ωραίας Ελένης από τη Λήδα, τη θετή μητέρα της, στη βιολογική της μητέρα, τη Νέμεση. Ο Δίας, μεταμορφωμένος σε κύκνο, αποπλάνησε τη Νέμεση στον Ραμνούντα. Εκείνη στη συνέχεια γέννησε ένα αυγό που το έδωσε στη Λήδα. Από το αυγό αναδύθηκε η Ελένη.

Από το πλάτωμα του Ιερού με τον μεγάλο και τον μικρό ναό, ξεδιπλώνεται η θέα της θάλασσας, αλλά και της αρχαίας πόλης στον παράκτιο λόφο στο βάθος. Ο Ραμνούς ήταν στρατηγικής σημασίας, καθώς βρισκόταν στη μεθόριο της πόλης-κράτους των Αθηνών και έλεγχε το θαλάσσιο πέρασμα μεταξύ της Αττικής και της Εύβοιας.

Η τειχισμένη πόλη περικλείει τα σπίτια και τα δημόσια κτίρια. Στην ακρόπολη βρίσκονταν οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Κάτω από την απόκρημνη ακτή ήταν τα δύο λιμάνια, το ανατολικό και το δυτικό. Στο δρόμο που ενώνει το Ιερό με την πόλη υπάρχουν μνημειώδεις ταφικοί περίβολοι επιφανών οικογενειών του Ραμνούντα, που κοσμούνταν με επιτύμβιες ανάγλυφες στήλες και αγάλματα.