Μουσείο Λοβέρδου: Μια σπουδαία συλλογή θρησκευτικής τέχνης σε ένα κτίριο-κομψοτέχνημα

Αιχμαλωτίζοντας το βλέμμα από την πρώτη στιγμή, η πρόσοψη του υπέρκομψου νεοκλασικού, με τις οκτώ ανάγλυφες καρυάτιδες στα παράθυρά του, δεν μπορεί καν να προετοιμάσει τον επισκέπτη για την εκλεπτυσμένη πολυτέλεια στο εσωτερικό του: Μαρμάρινα δάπεδα και κίονες, τοιχογραφίες και οροφογραφίες (δια χειρός του Σλοβένου ζωγράφου του Ιλίου Μελάθρου, Γιούρι Σούμπιτς), τζάκια και ξυλόγλυπτες σκάλες συνθέτουν το διάκοσμο ενός κτιρίου-έργου τέχνης, που γεννήθηκε από τη σχεδόν συμπτωματική συνάντηση δύο σπουδαίων προσωπικοτήτων.

Σχεδιασμένο από τον Ερνστ Τσίλλερ, το κτίριο χτίστηκε το διάστημα 1882-1885 και ανήκε στον ίδιο τον αρχιτέκτονα, ο οποίος το χρησιμοποίησε ως χώρο εργασίας και κατοικία της οικογένειάς του έως το 1912, οπότε και αναγκάστηκε να το πουλήσει λόγω οικονομικών δυσκολιών.

Ο νέος ιδιοκτήτης, ο τραπεζίτης και συλλέκτης έργων τέχνης Διονύσιος Λοβέρδος, με τη συνδρομή του αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχου, προχώρησε σε φιλόδοξες ανακατασκευές και προσθήκες με έντονες βυζαντινές επιρροές, συμπεριλαμβανομένου και ενός εντυπωσιακού παρεκκλησίου στον κήπο του μεγάρου. Στόχος του, να το μετατρέψει σε μουσείο προκειμένου να φιλοξενήσει την ιδιωτική συλλογή του, μια από τις σημαντικότερες συλλογές μεταβυζαντινής θρησκευτικής τέχνης στην Ελλάδα, την οποία στο μεταξύ δώρισε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας.

Έχοντας από τότε υποστεί σοβαρές φθορές από σεισμούς, βανδαλισμούς και μια πυρκαγιά, το κτίριο χρειάστηκε απαιτητικές εργασίες αποκατάστασης. 42 χρόνια μετά το θάνατό του, το όραμα του Λοβέρδου έγινε επιτέλους πραγματικότητα, καθώς το μουσείο άνοιξε για το κοινό τον Μάιο του 2021.

Ασφαλής πλέον, σε ένα χώρο που της αρμόζει απόλυτα, η συλλογή παρουσιάζει περισσότερα από 600 εκθέματα, ανάμεσά τους εικόνες της Κρητικής και της Επτανησιακής Σχολής, εικονοστάσια, ξύλινα γλυπτά, χειρόγραφα, αντικείμενα μικροτεχνίας, καθώς και τέσσερα ολόκληρα ξυλόγλυπτα τέμπλα του 18ου αιώνα.