Μαραθώνας: Από το πεδίο της ιστορικής μάχης στο ιερό των Αιγυπτίων θεών

Η μάχη αυτή υπήρξε καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη της ιστορίας και συμβολίζει τη νίκη των ιδεωδών της δημοκρατίας έναντι της απολυταρχίας. Οι Αθηναίοι οπλίτες που έπεσαν στη μάχη ενταφιάστηκαν, όπως συνηθιζόταν, κοντά στο πεδίο της μάχης. Ο Τύμβος που τους κάλυψε, ένας σωρός από χώμα ύψους εννέα μέτρων, διατηρήθηκε στους αιώνες και αποτελεί το πιο γνωστό μνημείο του Μαραθώνα. Οι Αθηναίοι έστησαν λίγο αργότερα και ένα μαρμάρινο τρόπαιο. Τα αυθεντικά τμήματά του βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Μαραθώνα, ενώ αντίγραφό του στέκεται στην αρχική του θέση στη Μεσοσπορίτισσα, κοντά στον μεταβυζαντινό ναό της Παναγίας.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Μαραθώνα, ο επισκέπτης παρακολουθεί την ιστορία της κατοίκησης στην περιοχή από τη Νεολιθική (6η – 4η χιλιετία π.Χ.) έως την Εποχή του Χαλκού (3η – 2η χιλιετία π.Χ.). Στην τελευταία ανήκουν οι επισκέψιμοι αρχαιολογικοί χώροι με το μεγάλο και οργανωμένο νεκροταφείο της πρώιμης περιόδου στο Τσέπι και το επιβλητικό νεκροταφείο των τύμβων της μέσης περιόδου στο Βρανά, δίπλα από το Μουσείο.

Εντυπωσιακά είναι τα ευρήματα και τα επιτύμβια γλυπτά από τα ιστορικά χρόνια. Σημαντική θέση στο Μουσείο κατέχουν οι προτομές του ρήτορα και σοφιστή Ηρώδη του Αττικού και των μαθητών του, οι οποίες κοσμούσαν την έπαυλη και το κτήμα του (2ος αιώνας μ.Χ.). Επίσης, τα υπερφυσικού μεγέθους, αιγυπτιακού τύπου αγάλματα που ήταν στημένα στο ιερό των Αιγυπτίων θεών στο Μικρό Έλος (Μπρεξίζα) της Νέας Μάκρης, το οποίο ίδρυσε ο Ηρώδης σε μίμηση του αντίστοιχου ιερού στο Δέλτα του Νείλου. Αντίγραφο της κεφαλής του «εφήβου του Μαραθώνα» αποτελεί αντικείμενο αφής για ανθρώπους με προβλήματα όρασης.